سیاق، دروازه حسابداری نوین

تصور نقاش یا مجسمه سازی که تاریخ هنر را مطالعه نکرده و یا آهنگ سازی که دانش و معلوماتی درباره تاریخ موسیقی نداشته باشد چندان هم ساده و آسان به نظر نمی رسد و می توان با مطالعه و بررسی تاریخچه و سرگذشت یک علم به شناخت بهتری از آن دست یافت و بدین ترتیب علاقه بیشتری به آن پیدا کرد. در شرایطی که بسیاری از علوم، از چنین مزیتی برخوردارند، تاریخ حسابداری هنوز به صورت کامل به رشته تحریر درنیامده است، بررسی خاستگاه و سیر تحول هر علمی جهت دست یابی به سرآغاز و منشا پیدایش آن از اهمیت خاصی برخوردار است. در رابطه با منشا حسابداری دوطرفه، غربیان در دهه های آغازین قرن بیستم اسناد و دفاتر به جای مانده شرکت ها، از میانه ی قرن 13 میلادی به بعد را مورد مطالعه قرار داده و نظریه های گوناگونی ارائه کرده اند و این در حالی است که در مورد پیش از آن مطالب درخوری ارائه نمی کنند. اما نکته ای که به آن کمتر توجه شده این است که حسابداری مانند هر علم دیگری در بستر زمان شکل گرفته است. بنابراین اگر زمان را در مطالعات خود در نظر نگیریم شاید دست یابی به حقیقت، کمی مشکل تر شود. علمی که با زمان سر و کار دارد، علم تاریخ است. بنابراین برای بررسی خاستگاه حسابداری دوطرفه علاوه بر بررسی دفاتر و اسناد به جای مانده شرکت ها و یا اشخاص باید تاریخ را نیز مورد بررسی قرار داد و این موضوعی است که غربیان به آن کمتر توجه نموده اند. از اینرو پژوهش حاضر با هدف بررسی تاریخچه ی حسابداری دوطرفه، حسابداری سیاق با قدمتی حداقل 1400 سال را، مورد بررسی قرار داده است و در صدد کشف این حقیقت می باشد که آیا حسابداری دوطرفه همان سیاق ایرانی است یا اینکه اشتراکاتی با آن دارد؟ از اینرو تاریخ ایران پیش از اسلام، تاریخ ایران در دوره ی انتقال و تاریخ اروپا پیش و پس از ورود مسلمانان به اسپانیا را به همراه تاریخ علوم و حساب در ایران به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار داده و اطلاعات مورد نیاز را نیز به روش کتابخانه ای و اسنادی جمع آوری کرده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد اگر چه نمی توان حسابداری دوطرفه را برداشتی مستقیم از سیاق دانست اما حسابداری سیاق جنبه های زیادی از حسابداری دوطرفه را در خود جای داده است و سیاق یک سیستم حسابداری یک طرفه ی مطلق نیست و می توان آن را حلقه ی ارتباط میان حسابداری یک طرفه و حسابداری دوطرفه دانست.